← સંત અંગ અખાના છપ્પા
માયા અંગ
અખો
સૂઝ અંગ →


માયાના ગુણ કર્મ રૂપ નામ, માયાના ગુણ શ્વેત ને શ્યામ;

માયાને મારા પારકા, દેવ દાનવ બે માયાથકા;

માયાના ગુણ જ્યાં નવ છબે, તેને અખા તે કોણ આલંબે. ૫૭

સ્તુ નથી ઇંદ્રિને ગ્રાહ્ય, શાથી જંત ટલે શું બાહ્ય;

બાહ્ય મધ્ય અંતરપટવડે, અંતરપટ માયા રહી ઘડે;

માયાનાં કૃત્ય માયાલગે, અખા વિચારે પડશે વગે. ૫૮

ક્ષર પિંડ ને અક્ષર આત્મા, જે સમજ્યો સરૂજ્યો વાતમાં;

તત્ત્વ ચોવીશતણો સમુદાય, મુજવડે સહુ આવે જાય;
હું પૂરણ ચેતનઘન એક, નામ રૂપ ગુણ કર્મ અનેક;

અખા જે સમજ્યો તે આવ્યો, જેણે એ માર્ગ અનુભવ્યો. ૫૯

નશું વાત વિચારી અખે, જ્ઞાની તે જે માયા ભખે;

નાઠો છૂટે નૈ એ થકી, અલગી નૈં છાયા દેહથકી;

જે આશ્રમ દરશનને ગ્રહે, રસબસ થૈ માયા ત્યાં રહે. ૬૦

ભેદુ માયા સમૂળી ગળે, સામું ટળે ને આપે ટળે;

આપાપર તળતે ઉગરે, સેજ લક્ષ તેમાં સ્થિત કરે;

અખા જીત્યાનું ન ધરે માન, જીત્યો હારે ઝાલે કાન. ૬૧

હા વલગણી માયા પાપણી, જેમ સેવતાં ડસે સાપણી;

સિદ્ધિકાજે યોગીજન, થાવા અજર કરે છે જતન;

મંત્ર અઘોર ખવારે નર્ક, અખા ન દેખાડે આતમ અર્ક. ૬૨

દેહ ઇંદ્રિ ગુણનાં સર્વ કૃત, દીસે માયા કરતી તર્ત;

તે ક્યાંથી તાણી લે અખા, માનવિના પણ રેશે કખા;

સર્વે જાણે ભૂતવિકાર, સમજે સેજે પામે પાર. ૬૩

ખા જીવતણી એ વજા, અજને ડામે પૂજે અજા;

ઇંદ્રિયગ્રાહ્ય નહિ હરીલિંગ, જીવને જોઇએ નાન રંગ;

રંગ ઢંગ માયામાં ઘણા, સૌકો સેવક માયાતણા. ૬૪

સૌકોની માયા છે માત, મળવા ન દિયે કેને તાત;

પિતાતણું વદન જે જુવે, માતાને ખોળે નવ સુવે;

તાત ભજંતા આડી થાય, અખા સહુ માયાગુણ ગાય. ૬૫

મુક્તિ વાંછવી એજ બંધન નામ, જેમ ઘડી માપતાં પ્રગટ્યો જામ;

વસ્તુ અમોઘ ઇંદ્રિય ગુણવ્રત્ય, માયાની જાણો સંસ્ત્રત્ય;

અખા વિચારે તેમનું તેમ, તો સમજે જો હોય ગુરુગમ. ૬૬

જ્યમ સરપે નર સમણે ડસ્યો, તેદેખે વેખે મસ્તક જસો;

મણિ મંત્ર મેલી ઔષધિ, મૃત્યુ પામ્યો કરતાં વિધિ;

સર્પ મંત્ર ઔષધ ઉપચાર, જાગે અખા ટળ્યો સંસાર. ૬૭

ખા સર્વ માને ત્યાં ભેદ, માને તેને વિધિનિષેધ;

બંધમોક્ષ ચેતનને કશા, જોતાં જડની જડશે દશા;

એ તો વિચારવિના ઊધરે, દીસે ફરતું ફરતાં ફરે. ૬૮

માનણહાર શોધે નવ જડે, વણશોધે નવ ભમવું પડે;

પડછંદો નર માન્યો નરે, જેમ બોલે તેમ ઉત્તર કરે;

મૂળ તપાસી જોયું અખે, મારો ભ્રમ પૂર્યો મુજ વિખે. ૬૯

ણલિંગી કરતાની કથી, માંઈ બાર ચસમાને નથી;

તો તેજ બળ પોખે આંખ્યને, જો જો ભેદ યોગસાંખ્યને;

કહેતામાં તે સમજી જશે, અખા ગુરુનો કર શિર હશે. ૭૦

અખાના છપ્પા