અખેગીતા/કડવું ૩૦ મું - શ્રુતિ-સ્મૃતિ-પુરાણ-શાસ્ત્રના મત
| ← કડવું ૨૯ મું - ષટ્શાસ્ત્ર, ષટ્ઉપશાસ્ત્ર અને ષટ્દર્શનનું વર્ણન | અખેગીતા કડવું ૩૦ મું - શ્રુતિ - સ્મૃતિ -પુરાણ- શાસ્ત્રના મત અખો |
કડવું ૩૧ મું- શાસ્ત્રોના મતો → |
શ્રતિસ્મૃતિ તે એમ વખાણેજી, જીવને જીવનાં કર્મ પ્રમાણેજી૧;
સિધ્ધાંત કીધો વેદપુરાણે, કર્મને વળી જીવનો;
કહે કર્મ ને જીવ ચાલ્યા જાય, એ ઠાઠ છે સદૈવનો૨. ૧
જથો પરઠી ચાલે આઘા, કર્મને જાડાં કરે;
કર્મ ત્યાં તો જીવ સાચો, એમ જગત જ પરવરે૩. ૨
વેદે થાપ્યો જીવ સાચો, સ્મૃત્યે પિંડ પરઠ્યો ખરો;
કર્મધર્મ આચરણ લખિયાં, પ્રોઢો૪ પ્રપંચ પરવાર્યો. ૩
પણ આદ્ય૫ ન કાઢી જીવની, જે પ્રાય૬ જંત શ્યાંનો ઘડ્યો?
નિયંતા૭ કોણ ને નિમિત્ત૮ શાથી, એવડો ખેલ૯ કરવો પડ્યો? ૪
એ પરંપાર કોએ નવ જુએ, અને જુએ તે જંત નવ રહે;
જેમ વાયે વાંસ ઘસાય માંહોમાંહે, વહનિ વન આખું દહે. ૫
નૈયાયિકનો ન્યાય સાચો, તે ન્યાય જીવે પરઠ ખરો;
તે કૃત્યજ દેખી જીવ દેખે, તે દીઠા માટે ઉચર્યો. ૬
દેખે તેતાં કહે ખરૂં, ન્યાયવાદી નામ -એહનું;
હવે પાતંજલી તે પ્રાણ સાધે, કૃત્ય માને દેહનું. ૭
દેહપ્રાણને કહે સાચા, કહે જીવવિના દેહ કેમ રહે?
પિંડ દેખી જીવ પરઠે, પાતંજલી તો એમ કહે. ૮
મીંમાંસા કહે જો જીવ નોહે, સ્વર્ગભોગ કોણ ભોગવે?
પુરંજન૧૦ પ્રાયેજ છે, તો સંસારને રહ્યા જોગવે૧૧. ૯
કહે અખો શાસ્ત્ર સઘળાં, સત્ય થાય જંતને;
________________________________________
૧ નક્કી કરે. ૨ અનાદિ કાળનો. ૩ આગળ ચાલે છે. ૪ મોટો. ૫ મૂળ. ૬ વસ્તુતાએ. ૭ નિયમમાં રાખનાર. ૮ કારણ. ૯ મોટો પ્રયત્ન. ૧૦ જીવ. ૧૧ સંભાળે. ૧૨ મોક્ષ.
(પૂર્ણ)